Βενζοϊκό Οξύ 99% 250g
Το Βενζοϊκό Οξύ (αγγλικά Benzoic acid) είναι αρωματική οργανική χημική ένωση, που περιέχει άνθρακα, υδρογόνο και οξυγόνο, με μοριακό τύπο C7H6O2, αν και αποδίδεται συχνότερα με τον αναλυτικότερο τύπο PhCOOH. Είναι το απλούστερο αρωματικό καρβοξυλικό οξύ. Το χημικά καθαρό βενζοϊκό οξύ, στις κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος, δηλαδή σε δηλαδή σε θερμοκρασία 25°C και υπό πίεση 1 atm, είναι άχρωμο κρυσταλλικό οξύ. Το όνομά του προήλθε από το «gum benzoin», τη μόνη πηγή βενζοϊκού οξέος, για αιώνες. Αλλά, το βενζοϊκό οξύ βρίσκεται με φυσικό τρόπο και σε πολλά άλλα φυτά, χρησιμεύοντας ως πρόδρομη ένωση για τη βιοσύνθεση πολλών δευτερευόντων μεταβολιτών.
Είναι γνωστά πολλά βενζοϊκά άλατα, βενζοϊκοί εστέρες, καθώς και διάφορα άλλα βενζοϊκά «θυγατρικά» παράγωγα, του «μητρικού βενζοϊκού οξέος». Τόσο, η «μητρική» ένωση, όσο και πολλά από τα άμεσα παράγωγά της είναι άμεσα χρήσιμα βιομηχανικά προϊόντα, όπως συντηριτικά τροφίμων ή και σημαντικές πρόδρομες ενώσεις άλλων χρήσιμων οργανικών ενώσεων.
Ιστορία
Το βενζοϊκό οξύ ανακαλύφθηκε το 16ο αιώνα. Η ξηρή απόσταξη του «gum benzoin» πρωτοπεριγράφηκε από το Νοστράδαμο (1556), τον Αλέξιο Πεντεμοντάνους (Alexius Pedemontanus, 1560) και το Μπλαισέ ντε Βιγκενέρ (Blaise de Vigenère, 1596).
Μετά από κάποιες πρωτοπόρες εργασίες το 1830, διαμέσου μιας ποικιλίας πειραμάτων που βασίστηκαν στην αμυγδαλίνη, που λαμβάνεται από τα πικραμύγδαλα (δηλαδή τον καρπό του Prunus dulcis) , από τους Πιερ Ρομπικέτ (Pierre Robiquet) και Αντουάν Μπουτρόν-Χαρλάρντ (Antoine Boutron-Charlard), δυο Γάλλους χημικούς, παράχθηκε βενζαλδεΰδη (PhCHO). Απέτυχαν, όμως, να εξακριβώσουν, με ποσοτικό τρόπο, τη δομή της αμυγδαλίνης και έτσι δεν πιστώθηκαν με την ταυτοποίηση της βενζοϊκής ρίζας (PhCOO·). Αυτό το βήμα πραγματοποιήθηκε αργότερα, από τους Γιούστους φον Λήμπιχ (Justus von Liebig) και Φρήντριχ Βέλερ (Friedrich Wöhler), που καθόρισαν τη δομή του βενζοϊκού οξέος το 1832. Αυτοί αργότερα ερεύνησαν πώς το ιππουρικό οξύ (PhCONHCH2COOH) σχετίζεται με το βενζοϊκό οξύ.
Το 1875 ο Σαλκόβσκι (Salkowski) ανακάλυψε τις αντισηπτικές ιδιότητες του βενζοϊκού οξέος, που ήδη για πολύ καιρό χρησιμοποιούνταν ως συντηρητικό.
Επίσης, το βενζοϊκό οξύ είναι μια από τις χημικές ενώσεις που βρίσκονται στο καστορέλαιο, το οποίο είναι ένα υγρό μείγμα που συλλέγεται από τους καστορικούς σάκους.
Παραγωγή
Βιομηχανική
Το βενζοϊκό οξύ παράγεται βιομηχανικά με καταλυτική μερική οξείδωση τολουολίου από ατμοφαιρικό οξυγόνο. Η αντίδραση αυτή καταλύεται από ναφθαλινικό κοβάλτιο ή ναφθαλινικό μαγγάνιο. Η διεργασία αυτή χρησιμοποιεί φθηνές πρόδρομες ύλες και παρουσιάζει υψηλή απόδοση.
{\displaystyle \mathrm {PhCH_{3}+2O_{2}{\xrightarrow {Co\ {\acute {\eta }}\ Mn}}PhCOOH+H_{2}O} }
Εργαστηριακές – εναλλακτικές μέθοδοι
- Το παραγόμενο με τις παρακάτω μεθόδους βενζοϊκό οξύ ανακρυσταλλώνεται συνήθως με νερό, στο οποίο είναι σχετικά ευδιάλυτο σε υψηλή θερμοκρασία (π.χ. κοντά στο σημείο ζέσης του) και δυσδιάλυτο σε χαμηλή (παγόλουτρο). Εναλλακτικοί διαλύτες για την ανακρυστάλλωση του βενζοϊκού οξέος είναι το αιθανικό οξύ (άνυδρο και σε μίγματα με νερό), το βενζόλιο, η προπανόνη, ο πετρελαϊκός αιθέρας και μίγματα αιθανόλης – νερού.
1. Με οξείδωση τολουολίου με υπερμαγγανικό κάλιο (KMnO4):
{\displaystyle \mathrm {3PhCH_{3}+2KMnO_{4}+H_{2}SO_{4}{\xrightarrow {}}3PhCOOH+2MnO_{2}+K_{2}SO_{4}+4H_{2}O} }
2. Με οξείδωση 1,2-διφαινυλοαιθένιου με υπερμαγγανικό κάλιο:
{\displaystyle \mathrm {3PhCH=CHPh+8KMnO_{4}+4H_{2}SO_{4}{\xrightarrow {}}6PhCOOH+8MnO_{2}+4K_{2}SO_{4}+4H_{2}O} }
3. Με οξείδωση βενζυλικής αλκοόλης:
{\displaystyle \mathrm {3PhCH_{2}OH+4KMnO_{4}+2H_{2}SO_{4}{\xrightarrow {}}3PhCOOH+4MnO_{2}+2K_{2}SO_{4}+5H_{2}O} }
4. Με οξείδωση βενζαλδεΰδης:
{\displaystyle \mathrm {3PhCHO+K_{2}Cr_{2}O_{7}+H_{2}SO_{4}{\xrightarrow {}}3PhCOOH+Cr_{2}O_{3}+K_{2}SO_{4}+3H_{2}O} }
5. Με οξειδοαναγωγή βενζαλδεΰδης, μέθοδος Cannizzaro:
{\displaystyle \mathrm {2PhCHO+KOH{\xrightarrow {-PhCH_{2}OH}}+PhCOOK{\xrightarrow {+HCl}}PhCOOH+KCl} }
6. Από φαινυλοαλογονίδιο
- α. Με αντίδραση Fittig:
{\displaystyle \mathrm {PhX+2Na{\xrightarrow {-NaX}}PhNa{\xrightarrow {+XCOOH}}PhCOOH+NaX} }
- β. Μέσω ενώσεων Grignard:
{\displaystyle \mathrm {PhX+Mg{\xrightarrow {|Et_{2}O|}}PhMgX{\xrightarrow {+CO_{2}}}PhCOOMgX{\xrightarrow {+H_{2}O}}PhCOOH+Mg(OH)X} }
7. Από βενζονιτρίλιο με υδρόλυση:
{\displaystyle \mathrm {PhCN+H_{2}O{\xrightarrow {}}PhCONH_{2}{\xrightarrow {+H_{2}O}}PhCOONH_{4}{\xrightarrow {+HCl}}PhCOOH+NH_{4}Cl} }
8. Από βενζόλιο και φωσγένιο με αντίδραση Friedel-Crafts:
{\displaystyle \mathrm {PhH+COCl_{2}{\xrightarrow {AlX_{3}}}PhCOCl{\xrightarrow[{H^{+}}]{+H_{2}O}}PhCOOH+HCl} }
Εφαρμογές
Αυτό το μέτρια ασθενές οξύ και τα άλατά του (κυρίως το βενζοϊκό νάτριο) χρησιμοποιούνται κυρίως ως συντηρητικά τροφίμων (Ε210-Ε213). Επιπλέον αποτελεί μια σημαντική ενδιάμεση ένωση για τη σύνθεση και την παραγωγή πολλών άλλων οργανικών ενώσεων, που χρησιμεύουν ως αρωματικά πρόσθετα τροφίμων, φάρμακα κ.ά..